Με τις διατάξεις του άρθρου 34 του Ν 4646/2019 επήλθαν σημαντικές αλλαγές στο άρθρο 50 του Ν 4174/2013 (Κ.Φ.Δ) σχετικά με την αλληλέγγυα ευθύνη των προσώπων που ασκούν διοίκηση στα νομικά πρόσωπα ή τις νομικές οντότητες αναφορικά με τις φορολογικές οφειλές αυτών. Τη διάταξη του άρθρου 34 του Ν 4646/2019 εξειδικεύει η Ε 2173/30-10-2020 εγκύκλιος της Α.Α.Δ.Ε. Σύμφωνα με τη νέα διάταξη:
α) Τα ευθυνόμενα αλληλεγγύως πρόσωπα περιορίζονται και είναι: οι εκτελεστικοί πρόεδροι, διευθυντές, γενικοί διευθυντές, διαχειριστές, διευθύνοντες σύμβουλοι, εντεταλμένοι στη διοίκηση και εκκαθαριστές των νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων καθώς και τα πρόσωπα που ασκούν «εν τοις πράγμασι» τη διαχείρηση ή διοίκηση αυτών.
β) Ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα για την πληρωμή του φόρου εισοδήματος, παρακρατούμενου φόρου, κάθε επιρριπτόμενου φόρου, Φ.Π.Α, ΕΝΦΙΑ, με τους τόκους και τις προσαυξήσεις, ανεξαρτήτως του χρόνου βεβαιώσεώς τους.
γ) Για τη γένεση της αλληλέγγυας ευθύνης θα πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά οι κατωτέρω προϋποθέσεις:
1. Τα ανωτέρω πρόσωπα να είχαν μία απο τις ανωτέρω ιδιότητες είτε κατά τη διάρκεια λειτουργίας του νομικού προσώπου, είτε κατά τον χρόνο λύσης, διάλυσης ή συγχώνευσης του, είτε κατά τη διάρκειά της εκκαθάρισής του.
2. Οι οφειλές να κατέστησαν ληξιπρόθεσμες κατά τη διάρκεια της θητείας τους. Ωστόσο, οι οφειλές που διαπιστώνονται μετά από έλεγχο, ως αλληλεγγύως υπεύθυνα πρόσωπα νοούνται μόνο τα πρόσωπα στα οποία συνέτρεχαν οι λοιπές προϋποθέσεις (1) και (3) κατά το φορολογικό έτος ή την περίοδο στην οποία ανάγονται οι οφειλές αυτές. Επίσης, εάν οι φορολογικές οφειλές έχουν υπαχθεί σε ρύθμιση, η αλληλέγγυα ευθύνη βαραίνει και τα πρόσωπα, στα οποία συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις κατά τον χρόνο που κάθε δόση της ρύθμισης κατέστη ληξιπρόθεσμη.
3) Οι εν λόγω οφειλές να μην καταβλήθηκαν ή να μην αποδόθηκαν στο Δημόσιο απο υπαιτιότητα των ανωτέρω προσώπων. Συνεπώς τα πρόσωπα αυτά έχουν το δικαίωμα, αλλά και το βάρος απόδειξης για τη μη ύπαρξη της υπαιτιότητάς τους.
Πρόσωπα ευθυνόμενα για την καταβολή του φόρου εκ μέρους του νομικού προσώπου, σύμφωνα με τα ανωτέρω δύνανται να ασκήσουν έναντι της Φορολογικής Διοίκησης, παράλληλα με το νομικό πρόσωπο, οποιοδήποτε δικαίωμα θα είχε στη διάθεσή του το νομικό πρόσωπό.
Η ισχύς των νέων διατάξεων που εισάγονται με το άρθρο 34 του Ν 4646/2019, ισχύουν από τη δημοσίευση του νόμου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ήτοι από 12-12-2019, διαχωρίζουν δε, τις φορολογικές οφειλές και εφαρμόζονται ως εξής:
α) αυτοδικαίως για οφειλές που βεβαιώνονται το πρώτον και ανάγονται σε φορολογικό έτος ή περίοδο από τις 12-12-2019 και μετά, σύμφωνα με το άρθρο 30 Κ.Φ.Δ, στο νομικό πρόσωπο ή την νομική οντότητα(νέες υποθέσεις).
β) αυτοδικαίως για οφειλές που βεβαιώνονται το πρώτον από τις 12-12-2019 και μετά αλλά ανάγονται σε φορολογικό έτος ή περίοδο πριν τις 12-12-2019 (νέες υποθέσεις για παλαιές οφειλές), με την προϋπόθεση ότι δεν επιφέρουν χειροτέρευση της θέσης του διοικούντος προσώπου σε σχέση με τις διατάξεις που ίσχυαν κατά τον χρόνο που ανάγονται οι οφειλές αυτές.
γ) κατόπιν αιτήσεως του ενδιαφερομένου αναδρομικά, για οφειλές που έχουν βεβαιωθεί πριν τις 12-12-2019 (παλαιές υποθέσεις).
Μεταβατικά μέχρι 31-12-2020 κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να υποβάλει αίτηση προς την υπηρεσία της Φορολογικής Διοίκησης που είναι αρμόδια για την είσπραξη του φόρου με την οποία να ζητεί αιτιολογημένα την υπαγωγή του στις διατάξεις του άρθρου 34 του Ν 4646/2019, δηλαδή, να αποφανθεί η διοίκηση ότι δεν υπέχει αλληλέγγυα ευθύνη με το νομικό πρόσωπο.
Η αίτηση γίνεται δεκτή αν α) δεν υπάρχει αλληλέγγυα ευθύνη για την οφειλή του φόρου, σύμφωνα με τι νέες διατάξεις β) αν διαπιστωθεί η έλλειψη στο πρόσωπο του αιτούντα έστω και μίας εκ των ανωτέρω τριών προϋποθέσεων.
Αν η απόφαση είναι απορριπτική ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ασκήσει ενδικοφανή προσφυγή και ακολούθως μπορεί να προσφύγει στο αρμόδιο φορολογικό δικαστήριο.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι με βάση την πρόσφατη εκδοθείσα υπ’ αριθμ. 498/2020 απόφαση του ΣτΕ τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα μπορούν να ασκήσουν και ατομικά, παραλλήλως ή ανεξάρτητα από το νομικό πρόσωπο, ενδικοφανή προσφυγή και προσφυγή στα διοικητικά δικαστήρια και γενικά έχουν πλέον στη διάθεσή τους οποιοδήποτε δικονομικό δικαίωμα έχει και το νομικό πρόσωπο, πράγμα που μέχρι σήμερα αμφισβητείτο.