Τι είναι και ποιους αφορά.
Η εξυγίανση αποτελεί διαδικασία που αποσκοπεί στη διάσωση και αναδιάρθρωση της επιχείρησης ώστε να μην οδηγηθεί σε πτώχευση.
Αφορά κάθε πρόσωπο (φυσικό ή νομικό) που ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα και α) έχει το κέντρο των κύριων συμφερόντων του στην Ελλάδα, β) βρίσκεται σε παρούσα ή επαπειλούμενη αδυναμία πληρωμής των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεών του κατά τρόπο γενικό ή γ) υφίσταται πιθανότητα αφερεγγυότητας που μπορεί να αρθεί δια αυτής της διαδικασίας. Επομένως, δεν αφορά φυσικά πρόσωπα ως ιδιώτες.
Διαφορές εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών και συμφωνίας εξυγίανσης.
Οι δύο διαδικασίες προσομοιάζουν, όμως: α) στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών μπορεί να υπαχθεί κάθε οφειλέτης ενώ στη διαδικασία εξυγίανσης μπορεί να υπάρχει μόνο όποιος έχει εμπορική ιδιότητα και β) η συμφωνία εξυγίανσης απαιτείται να επικυρωθεί από το αρμόδιο δικαστήριο.
Ποιές οφειλές μπορούν να υπαχθούν στη συμφωνία εξυγίανσης
Μπορούν να υπαχθούν όλες οι οφειλές του αιτούντα που έχουν δημιουργηθεί στα πλαίσια της εμπορικής του δραστηριότητας, ληξιπρόθεσμες ή μη, ανεξαρτήτως χρόνου δημιουργίας τους, πλην των εργατικών.
Απαιτούμενες πλειοψηφίες για την επικύρωση της συμφωνίας εξυγίανσης.
Προκειμένου να επικυρωθεί η συμφωνία εξυγίανσης απαιτείται η συναίνεση α) του οφειλέτη, β) 50% τουλάχιστον των απαιτήσεων που έχουν ειδικό προνόμιο (προσημείωση, ενέχυρο κλπ) και γ) 50% των λοιπών απαιτήσεων, εφόσον θίγονται από την συμφωνία. Εναλλακτικά και υπό προϋποθέσεις συμφωνία εξυγίανσης μπορεί να επικυρωθεί από το Δικαστήριο, εφόσον έχει εγκριθεί από πιστωτές που εκπροσωπούν τουλάχιστον 60% του συνόλου των απαιτήσεων και περισσότερο από 50% των απαιτήσεων με ειδικό προνόμιο. Τα ποσοστά αυτά υπολογίζονται με βάση κατάσταση πιστωτών που δεν μπορεί να είναι προγενέστερη των τριών μηνών από την ημερομηνία που θα υποβληθεί η αίτηση επικύρωσης στο δικαστήριο. Οι απαιτήσεις των πιστωτών πρέπει να προκύπτουν από τα βιβλία του οφειλέτη ή να έχουν αναγνωριστεί με δικαστική απόφαση.
Παρά την έλλειψη συμφωνίας του οφειλέτη η συμφωνία εξυγίανσης μπορεί να επικυρωθεί αν:
α) ο οφειλέτης κατά το χρόνο σύναψης της συμφωνίας ευρίσκεται σε κατάσταση παύσης των πληρωμών.
β) εφόσον το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων, αν πρόκειται για κεφαλαιουχική εταιρεία, έχει πέσει κάτω του 1/10 του μετοχικού κεφαλαίου.
γ) αν ο οφειλέτης δεν έχει υποβάλει οικονομικές καταστάσεις δύο τουλάχιστον διαδοχικών οικονομικών χρήσεων.
δ) αν πρόκειται για ΕΠΕ, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου 45 παρ 2 ν 3190/1995 (απώλεια του ½ του εταιρικού κεφαλαίου).
Λοιπές προϋποθέσεις για την επικύρωση από το δικαστήριο της συμφωνία εξυγίανσης
Για την επικύρωση από το δικαστήριο της συμφωνίας εξυγίανσης πρέπει, πλέον των ανωτέρω, να συντρέχουν σωρευτικά και τα ακόλουθα:
α) να πιθανολογείται η βιωσιμότητα της επιχείρησης.
β) να πιθανολογείται ότι πληρούται η αρχή της μη χειροτέρευσης της θέσης των πιστωτών, δηλαδή, κανείς από τους μη συναινούντες πιστωτές να μη βρεθεί σε δυσμενέστερη θέση από τη θέση που θα βρισκόταν σε περίπτωση πτώχευσης του οφειλέτη
γ) η συμφωνία επικύρωσης να μην είναι αποτέλεσμα δόλου, να μην παραβιάζει διατάξεις αναγκαστικού δικαίου και δικαίου ανταγωνισμού.
δ) να τηρείται η αρχή της ισότητας των πιστωτών, πλην αποκλίσεων, που επιτρέπονται για σπουδαίο επιχειρηματικό ή κοινωνικό λόγο που αναφέρονται ειδικά στη συμφωνία.
Περιεχόμενο της συμφωνίας εξυγίανσης
Η συμφωνία εξυγίανσης, που συνάπτεται με ιδιωτικό έγγραφο, μπορεί να περιλαμβάνει οποιαδήποτε ρύθμιση του παθητικού και ενεργητικού του οφειλέτη, όπως:
α) τη μεταβολή των όρων των υποχρεώσεων, συμπεριλαμβανομένων αυτών προς το δημόσιο και τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης (πχ μεταβολή του χρόνου πληρωμής, μεταβολή επιτοκίου κλπ)
β) την κεφαλαιοποίηση των υποχρεώσεων του οφειλέτη με την έκδοση νέων μετοχών ή εταιρικών μεριδίων.
γ) τη ρύθμιση των σχέσεων των πιστωτών μεταξύ τους, ιδιαίτερα αν καταστούν μέτοχοι ή εταίροι.
δ) τη μείωση των υποχρεώσεων του οφειλέτη.
ε) την εκποίηση μέρους των περιουσιακών στοιχείων.
στ) την ανάθεση της διαχείρισης σε τρίτο .
ζ) τη μεταβίβαση του συνόλου ή μέρους της επιχείρησης σε τρίτο.
η) την αναστολή των ατομικών ή συλλογικών διώξεων του οφειλέτη για ορισμένο διάστημα που, όμως, δεν δεσμεύει τους μη συμβαλλόμενους πιστωτές και όσους η συναίνεσή τους ανάγεται σε διάστημα που υπερβαίνει τους τρείς μήνες από την επικύρωση της συμφωνίας.
θ) τη λήψη νέας χρηματοδότησης κλπ
Αρμόδιο δικαστήριο για την επικύρωση της συμφωνίας εξυγίανσης.
Αρμόδιο δικαστήριο για την επικύρωση της συμφωνίας είναι το Πολυμελές Πρωτοδικείο που δικάζει κατά τη διαδικασία της εκουσίας διαδικασίας.
Στοιχεία που πρέπει να περιέχει η αίτηση προς το δικαστήριο.
Η αίτηση επικύρωσης της συμφωνίας εξυγίανσης πρέπει ιδίως να περιέχει;
α. Τα πλήρη στοιχεία του οφειλέτη.
β. Τα στοιχεία ενεργητικού –παθητικού του οφειλέτη, περιγραφή οικονομικής κατάστασης, τα αίτια και την έκταση της δυσχέρειας κλπ
γ. Τα θιγόμενα ονομαστικά ή ανά κατηγορία μέρη.
δ. Τις ομάδες πιστωτών που θίγονται και τις ομάδες που δεν θίγονται από τη συμφωνία.
ε. Τους όρους του σχεδίου εξυγίανσης και ιδίως τη προτεινόμενη ρύθμιση ενεργητικού –παθητικού, τη διάρκεια των προτεινόμενων μέτρων, τις συνέπειες της συμφωνίας ως προς την απασχόληση του προσωπικού, τυχόν νέες χρηματοδοτήσεις κλπ
Έγγραφα που συνοδεύουν την αίτηση.
Με την αίτηση προς το δικαστήριο για επικύρωση της συμφωνίας, πρέπει οπωσδήποτε να συνυποβάλλονται:
α. Η συμφωνία εξυγίανσης
β. Οι χρηματοδοτικές καταστάσεις του οφειλέτη για την τελευταία χρήση.
γ. Η κατάσταση των πιστωτών.
δ. Έκθεση εμπειρογνώμονα
ε. Βεβαίωση χρεών προς Δημόσιο και φορείς κοινωνικής ασφάλισης.
Το δικαστήριο μπορεί, αν δεν έχουν προσκομιστεί όλα τα έγγραφα και κρίνει ότι πρέπει να προσκομιστούν και άλλα να τάξει προθεσμία ώστε να συμπληρωθούν
Έκδοση απόφασης – δημοσιοποίηση.
Αν δεν ασκηθεί παρέμβαση κατά της συμφωνίας επικύρωσης, η απόφαση του δικαστηρίου αρκεί να περιέχει συνοπτική αιτιολογία με απλή αναφορά στα επιμέρους στοιχεία.
Η απόφαση, με επιμέλεια του οφειλέτη ή των πιστωτών, δημοσιοποιείται άμεσα στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας.
Ένδικα μέσα.
Η απόφαση που απορρίπτει την αίτηση προσβάλλεται με έφεση κατά τις κοινές διατάξεις.
Τριτανακοπή μπορεί να ασκήσει πρόσωπο που έχει έννομο συμφέρον, το οποίο δεν παρέστη στη συζήτηση ούτε κλήθηκε. Ασκείται εντός τριάντα (30) ημερών από την δημοσίευση της απόφασης στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας.
Αποτελέσματα της επικύρωσης της συμφωνίας εξυγίανσης.
Με την επικύρωση της συμφωνίας:
α. ο οφειλέτης αποκτά το δικαίωμα να λάβει μπλοκ επιταγών
β. αναστέλλεται η ποινική δίωξη για διάφορα πλημμελήματα, όπως το αδίκημα έκδοσης ακάλυπτης επιταγής, μη καταβολής χρεών προς το δημόσιο, μη απόδοσης ασφαλιστικών εισφορών. Μετά δε, την εκπλήρωση των όρων της συμφωνίας εξαλείφεται το αξιόποινο των αδικημάτων αυτών.
γ. καθίσταται ενήμερος προς το Δημόσιο και φορείς κοινωνικής ασφάλισης και λαμβάνει ενημερότητες υπό τον όρο τήρησης της συμφωνίας.
δ. αίρονται, αν προβλέπεται από τη συμφωνία, κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων και κατασχέσεις στα χέρια τρίτων.
Αναστολή και προληπτικά μέτρα.
Από τη κατάθεση της αίτησης στο δικαστήριο και μέχρι την έκδοση απόφασης επί αυτής αναστέλλονται αυτομάτως, για μια μόνο φορά, τα μέσα ατομικής και συλλογικής δίωξης σε βάρος του οφειλέτη καθώς και ασφαλιστικών μέτρων σε βάρος του, με παράλληλη απαγόρευση της διάθεσης ακινήτων και εξοπλισμού της επιχείρησης.
Η αυτόματη αναστολή των μέσων αναγκαστικής εκτέλεσης δεν μπορεί να υπερβαίνει τους τέσσερις (4) μήνες από την κατάθεση της αίτησης, δυνάμενη να παραταθεί με απόφαση του δικαστηρίου.
Προληπτικά μέτρα μπορούν να διαταχθούν και πριν από την κατάθεση της αίτησης επικύρωσης στο Δικαστήριο, μόνο μια φορά, μετά από αίτηση του οφειλέτη, εφόσον προσκομίσει έγγραφη δήλωση πιστωτών που εκπροσωπούν τουλάχιστον το 20% του συνόλου των απαιτήσεων, ότι συμμετέχουν σε διαπραγματεύσεις για την επίτευξη συμφωνίας και εφόσον συντρέχουν και οι λοιπές προϋποθέσεις του κατεπείγοντος. Ισχύουν ως την κατάθεση της αίτησης επικύρωσης με ανώτατο όριο τους τέσσερις μήνες που δύνανται να παραταθούν υπό προϋποθέσεις έως έξι (6) μήνες συνολικά.
Τροποποίηση συμφωνίας εξυγίανσης.
Η επικυρωθείσα συμφωνία μπορεί να τροποποιηθεί μεταγενέστερα με τη συμφωνία όλων των συμβληθέντων μερών, ως προς το χρόνο και τρόπο αποπληρωμής, το είδος των εκατέρωθεν παροχών και το ύψος των προς πληρωμή απαιτήσεων.
Ακύρωση της συμφωνίας εξυγίανσης.
Η συμφωνία εξυγίανσης μπορεί να ακυρωθεί αν μετά την επικύρωση αποκαλύφθηκε ότι η συμφωνία αυτή είναι αποτέλεσμα δόλου του οφειλέτη ή συμπαιγνίας του με πιστωτές κλπ. Εάν γίνει αυτό οι πιστωτές επανέρχονται στην προ της επίτευξης της συμφωνίας νομική τους θέση. Δεν θίγονται όμως δικαιώματα τρίτου που απέκτησε περιουσιακά στοιχεία από επαχθή αιτία μετά την επικύρωση της συμφωνίας.
Επαμεινώνδας Παπαδέας – Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω