Το δεύτερο βιβλίο του N. 4738 και τα άρθρα 75 εως 211 καταλαμβάνουν τη πτωχευτική διαδικασία.
Στο παρόν, θα προσπαθήσουμε να δώσουμε συνοπτικές απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα που τίθενται σε σχέση με τη διαδικασία αυτή.
Ποιοί μπορούν να κηρυχθούν σε κατάσταση πτώχευσης
Σε πτώχευση μπορεί να κηρυχθεί κάθε φυσικό πρόσωπο καθώς και κάθε νομικό πρόσωπο που επιδιώκει οικονομικό σκοπό. Επομένως, σε πτώχευση μπορεί να κηρυχθεί φυσικό πρόσωπο ακόμη και αν δεν έχει εμπορική δραστηριότητα.
Πότε μπορεί να κηρυχθεί κάποιος σε κατάσταση πτώχευσης
Βασική προϋπόθεση για να κηρυχθεί ο οφειλέτης σε κατάσταση πτώχευσης είναι να έχει περιέλθει σε κατάσταση παύσης πληρωμών, δηλαδή να αδυνατεί να εκπληρώσει τις ληξιπρόθεσμες χρηματικές του υποχρεώσεις κατά τρόπο γενικό και μόνιμο. Τεκμαίρεται ότι βρίσκεται σε κατάσταση παύσης των πληρωμών αν για έξι (6), τουλάχιστον, μήνες δεν καταβάλλει τις υποχρεώσεις του προς το Δημόσιο, Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης ή Τράπεζες, εφόσον αυτές αποτελούν το 40% των συνολικών υποχρεώσεων του. Αν τη κήρυξη της πτώχευσης την ζητά ο οφειλέτης, λόγο κήρυξης αποτελεί και η επαπειλούμενη αδυναμία πληρωμών. Αν, όμως, πιθανολογείται οτι η περιουσία ή τα εισοδήματα του οφειλέτη δεν επαρκούν για την κάλυψη των εξόδων της διαδικασίας, η αίτηση απορρίπτεται, οπότε η επωνυμία ή το όνομα του οφειλέτη καταχωρούνται στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας και επέρχονται τα αποτελέσματα που ορίζει ο νόμος.
Αρμόδιο δικαστήριο
Αρμόδιο δικαστήριο για την εκδίκαση της αίτησης πτώχευσης είναι το Πολυμελές Πρωτοδικείο ή το Ειρηνοδικείο (διαδικασία εκουσίας δικαιοδοσίας), αν πρόκειται για πτωχεύσεις μικρού αντικειμένου του τόπου που ο οφειλέτης είχε το κέντρο των κύριων συμφερόντων του και αν πρόκειται για φυσικό πρόσωπο, την κατοικία του.
Ποιος υποβάλλει την αίτηση πτώχευσης
Την αίτηση πτώχευσης μπορεί να υποβάλλει ο ίδιος ο οφειλέτης, πιστωτής ή ο αρμόδιος Εισαγγελέας. Αν την αίτηση υποβάλλει πιστωτής οφείλει να προτείνει και τον σύνδικο πτώχευσης, ο οποίος να έχει αποδεχτεί εγγράφως τον διορισμό του. Μάλιστα ο οφειλέτης οφείλει, με απειλή συνεπειών αν δεν το πράξει, να υποβάλλει αίτηση πτώχευσης εντός τριάντα (30) ημερών από τότε που θα διαπιστώσει οτι ευρίσκεται σε κατάσταση παύσης πληρωμών. Η αίτηση πρέπει να συνοδεύεται από παράβολο 500 ευρώ ή 250 ευρώ, αν πρόκειται για πτώχευση μικρού αντικειμένου, καθως και από τα λοιπά έγγραφα που ορίζει ο ίδιος νόμος.
Η απόφαση πτώχευσης
Η απόφαση του Δικαστηρίου περι κηρύξεως του οφειλέτη σε πτώχευση είναι άμεσα εκτελεστή και ισχύει απο την ημέρα δημοσίευσής της. Δια της αποφάσεως ορίζεται εισηγητής δικαστής, σύνδικος και καθορίζεται ημέρα παύσης των πληρωμών του οφειλέτη. Επίσης, αν έχει υποβληθεί σχετικό αίτημα, μπορεί να προβλέπεται η εκποίηση της περιουσίας του οφειλέτη ως σύνολο. Η πτωχευτική απόφαση μπορεί να προσβληθεί με ανακοπή, έφεση ή αναίρεση. Μπορεί, επίσης, να ανακληθεί με απόφαση του ιδίου δικαστηρίου αν ικανοποιηθούν ή συναινούν οι πιστωτές που μετέχουν στη διαδικασία κήρυξης της πτώχευσης και όσοι προκύπτουν απο το φάκελο της πτώχευσης. Τέλος, η απόφαση δημοσιεύεται στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας και στο ΓΕΜΗ, αν ο πτωχεύσας είναι έμπορος.
Προληπτικά μέτρα
Μετά την υποβολή της αίτησης πτώχευσης ο Πρόεδρος του Δικαστηρίου δικάζοντας με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων ύστερα την αίτηση οποιουδήποτε έχει έννομο συμφέρον, μπορεί να διατάξει οποιοδήποτε μέτρο κρίνει αναγκαίο για τη διασφάλιση της περιουσίας του οφειλέτη ή τη μη απομείωση αυτής. Τα ασφαλιστικά μέτρα ισχύουν ως την δημοσίευση της απόφασης στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας ή την απορριψη της αίτηση.
Συνέπειες της κήρυξης της πτώχευσης
Απο την ημέρα κήρυξης της πτώχευσης, ο πτωχεύσας στερείται αυτοδικαίως του δικαιώματος της διοίκησης και διαχείρισης της περιουσίας του που περιέρχεται στον σύνδικο. Με απόφαση, όμως, του δικαστηρίου, αν υπάρχει και τη σύμφωνη γνώμη της συνέλευσης των πιστωτών, μπορεί να ανατεθεί στον πτωχό η διοίκηση της περιουσίας του, πάντοτε με τη σύμπραξη του συνδίκου.
Ο σύνδικος οφείλει εντός 24 ωρών να προβεί σε σφράγιση της πτωχευτικής περιουσίας, πλην της κατοικίας του οφειλέτη, η οποία όμως πρέπει να παραδοθεί εντός 6 μηνών. Επίσης, δεν σφραγίζονται τα ακατάσχετα, σύμφωνα με τις διατάξεις του ΚΠολΔ, κινητά. Εαν υπάρχει όμως απόφαση εξώσεως, αυτή εκτελείται παρά την κήρυξη της πτώχευσης ή τη σφράγιση του μισθίου.
Εάν ο πτωχός είναι φυσικό πρόσωπο, στην πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνεται μέρος του ετήσιου εισοδήματος του στο βαθμό που υπερβαίνει τις ετήσιες εύλογες δαπάνες διαβίωσης ή το δωδεκαπλάσιο του ακατάσχετου ποσού, όποιο είναι μεγαλύτερο. Τούτο δεν ισχύει αν στη πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνεται η κύρια κατοικία του ή άλλα περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη, που έχουν ελάχιστη αξία 100.000 ευρώ και υπερβαίνουν σε αξία το 10% συνολικών του υποχρεώσεων.
Αυτονόητη συνέπεια της κηρύξεως της πτώχευσης είναι η αναστολή των ατομικών διώξεων σε βάρος του οφειλέτη, πλην των ενέγγυων πιστωτών που έχουν προθεσμία εννέα (9) μηνών απο τη κήρυξη της να αρχίσουν εκτέλεση επί των ενέγγυων περιουσιακών στοιχείων. Τέλος, με τη κήρυξη της πτώχευσης λύονται οι συμβάσεις του πτωχού με τρίτους ,πλην εξαιρέσεων και οι συμβάσεις εργασίας που καταγγέλλονται από τον σύνδικο εγκύρως χωρίς την καταβολή αποζημίωσης. Τρίτοι που έχουν εμπράγματο ή ενοχικό δικαίωμα στα περιουσιακά στοιχεία δικαιούνται να τα διεκδικήσουν.
Ανάκληση πράξεων πτωχού
Επιζήμιες πράξεις του πτωχού που έγιναν μέχρι και 6 μήνες πριν απο την ορισθείσα ημερομηνία παύσης των πληρωμών ή εντος αυτής και είναι επιζήμιες για την ομάδα των πιστωτών μπορούν να ανακληθούν. Επίσης, οι πιστωτές μπορούν να ασκήσουν την αγωγή για διάρρηξη δικαιοπραξίας ως καταδολιευτική κατά τις διατάξεις του ΑΚ.
Προσωπική ευθύνη των διοικητών εταιρειών
Τα μέλη του οργάνου διοίκησης της εταιρείας υπέχουν προσωπική ευθύνη αποζημίωσης των πιστωτών εφόσον α) καθυστερήσουν να καταβάλλουν την αίτηση πτωχεύσεως παρά τις τριάντα (30 ημέρες με τη παύση πληρωμών για απαιτήσεις που δημιουργήθηκαν απο την ημερομηνία αυτή και εως την υποβολή της αίτησης και β) αν η παύση πληρωμών ανώνυμης εταιρείας προκλήθηκε απο δόλο ή βαριά αμέλεια αυτών
Αναγγελίες πιστωτών
Εντός τριών (3) μηνών από την κήρυξη της πτώχευσης, ο πιστωτής οφείλει να αναγγείλει μέσω του Ηλεκτρονικού Μητρώου Φερεγγυότητας την απαίτησή του, συνυποβάλλοντας και τα αποδεικτικά του έγγραφα. Οι πιστωτές ενημερώνονται εγγράφως από τον σύνδικο για την κήρυξη της πτώχευσης και την προθεσμία και διαδικασία αναγγελίας, με βάση κατάλογο πιστωτών που υποχρεούται να του παραδώσει ο πτωχός. Εάν ο πιστωτής απωλέσει την προθεσμία αναγγελίας μπορεί να αναγνωριστεί δικαστικά η απαίτηση του με άσκηση ανακοπής που ασκείται εντός προθεσμίας έξι (6) μηνών από το πέρας της προθεσμίας αναγγελίας.
Ρευστοποίηση της περιουσίας – Σύνταξη πίνακα πιστωτών. Διανομή στους πιστωτές.
Αντικείμενο της πτωχευτικής διαδικασίας είναι η εκποίηση ως σύνολο ή μεμονωμένα, της πτωχευτικής περιουσίας και η ικανοποίηση στο μέτρο του δυνατού των πτωχευτικών πιστωτών. Μετά τις επαληθεύσεις των πιστωτών, ο σύνδικος συντάσσει πίνακα αυτών με τις αντίστοιχες οριστικές απαιτήσεις τους και ακολούθως προβαίνει σε διανομή του προϊόντος ρευστοποίησης, με βάση τον πίνακα κατάταξης που συντάσσεται σύμφωνα με τις διατάξεις του ΚΠολΔ. Κατά του πίνακα αυτού κάθε πιστωτής που έχει αντίρρηση, μπορεί να ασκήσει ανακοπή εντός δέκα (10) ημερών από τη δημοσιοποίησή του.
Πτώχευση μικρού αντικειμένου
Ο νόμος προβλέπει μια απλουστευμένη διαδικασία κήρυξης και πτωχευτικής εκκαθάρισης για τις μικρές οντότητες. Στη διαδικασία αυτή περιλαμβάνεται υποβάλλεται κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, εφόσον δεν υπερβαίνει δύο τουλάχιστον από τα ακόλουθα κριτήρια:
α) Το σύνολο του ενεργητικού του δεν υπερβαίνει το ποσό των 350.000 Ευρώ.
β) Ο κύκλος εργασιών δεν υπερβαίνει τις 700.000 Ευρώ
γ) Ο μέσος όρος των εργαζομένων δεν υπερβαίνει τα δέκα (10) άτομα.
Αρμόδιο δικαστήριο για την κήρυξη της πτώχευσης είναι το Ειρηνοδικείο του τόπου που ο οφειλέτης έχει το κέντρο των κύριων συμφερόντων του ή την κατοικία του.
Η σχετική αίτηση υποβάλλεται μέσω του Ηλεκτρονικού Μητρώου Φερεγγυότητας και συνοδεύεται, εφόσον την αίτηση υποβάλει ο οφειλέτης από παράβολο 250,00 Ευρώ και τα λοιπά έγγραφα που ορίζονται στο νόμο. Η υποβολή της αίτησης περιλαμβάνει αυτοδικαίως συναίνεση πρόσβασης στα συνυποβαλλόμενα στοιχεία και συνοδευτικά έγγραφα που βρίσκονται σε βάσεις δεδομένων του δημοσίου τομέα ή των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.
Η αίτηση παραμένει δημοσιευμένη στο Ηλεκτρονική Μητρώο Φερεγγυότητας για διάστημα 30 ημερών και εφόσον δεν υποβληθεί κάποια παρέμβαση κατ’ αυτής γίνεται δεκτή από το αρμόδιο δικαστήριο. Κάθε πιστωτής δικαιούται να ασκήσει μέσω του Ηλεκτρονικού Μητρώου Φερεγγυότητας πρόσθετη ή κύρια παρέμβαση.
Ο νόμος θεσπίζει τεκμήριο παύσης των πληρωμών του οφειλέτη στην περίπτωση που δεν καταβάλει τουλάχιστον για έξι (6) μήνες οφειλές, που υπερβαίνουν το ποσοστό των 30.000 Ευρώ και ανέρχονται σε τουλάχιστον 60% των συνολικών ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του. Η απόφαση του δικαστηρίου υπόκειται σε έφεση.
Μετά την έκδοση της απόφασης πτώχευσης, ο διορισθείς εισηγητής διατάσσει τη σφράγιση της πτωχευτικής περιουσίας και εφόσον δεν ορίζεται στην πτωχευτική απόφαση διορίζει σύνδικο και προσδιορίζει την ημέρα παύσης των πληρωμών.
Και στην περίπτωση αυτή, εάν πιθανολογείται ότι τα μη βεβαρημένα στοιχεία της περιουσίας του οφειλέτη δεν υπερβαίνουν τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης αυτού, δεν διορίζεται σύνδικος και ο εισηγητής διατάσσει την καταχώρηση του ονόματος ή της επωνυμίας του οφειλέτη στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας και επέρχονται οι προβλεπόμενες συνέπειες.
Ως προς την εξέλιξη της διαδικασίας εφαρμόζονται αναλογικά οι διατάξεις που αφορούν τις πτωχεύσεις μεγάλου αντικειμένου.
ΠΕΡΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΠΤΩΧΕΥΣΗΣ
Η πτώχευση περατώνεται:
α) με την εκποίηση όλων των στοιχείων του ενεργητικού και τη διανομή του προϊόντος στους πιστωτές.
β) με την παύση των εργασιών της λόγω έλλειψης ενεργητικού
γ) λόγω παρέλευσης του οφειλόμενου χρόνου
δ) λόγω πλήρους εξόφλησης όλων των πτωχευτικών πιστωτών.
ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΗ
Ο οφειλέτης φυσικό πρόσωπο απαλλάσσεται πλήρως, από κάθε οφειλή προς τους πτωχευτικούς πιστωτές τριανταέξι (36) μήνες από την ημερομηνία κήρυξης της πτώχευσης ή από την καταχώρηση στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας, αν η αίτηση πτώχευσης απορριφθεί, λόγω μη επάρκειας περιουσίας για την κάλυψη των εξόδων της πτώχευσης. Μπορεί, όμως, να επέλθει η απαλλαγή του σε ένα (1) έτος στην περίπτωση, που η πρώτη κατοικία του ή λοιπά περιουσιακά του στοιχεία καλύπτουν το 10% των συνολικών υποχρεώσεών του προς τους πιστωτές.